Wszystko o drewnie na budowę domu [PORADNIK]

Przez wieki w Polsce stawiano głównie drewniane domy. W ostatnich kilkudziesięciu latach ta przekazywana z pokolenia na pokolenie wiedzy zanikła. Jednak nowe technologie ociepleniowe, prefabrykacja i budowa domów szkieletowych sprawiły, że dziś domy drewniane znów wracają do łask. Poniżej wszystko, co trzeb wiedzieć, jeśli chcesz samodzielnie zająć się zakupem drewna na budowę.

Drewno na budowę domu — pochodzenie i certyfikaty

Obecnie drewno na budowę domu musi posiadać certyfikat CE (przy konkretnych rodzajach drewna przekłada się to na klasę wytrzymałości oznaczoną jako C14-C24). Wszystkie legalnie działające tartaki stosują się do tych regulacji, więc kupując drewno na budowę domu, raczej można mieć pewność, że ten obowiązek jest dopełniony. Wyjątkiem byłaby sytuacja, gdyby ktoś samodzielnie pozyskiwał drewno, np. ze swojego lasu.

Warto przy okazji wiedzieć, że w razie kontroli inspektor budowlany może wstrzymać budowę wtedy, gdy wykryje na placu budowy materiały zakupione nielegalnie.

A skąd pochodzi drewno na budowę polskich domów? Najczęściej — z Polski, choć popularność zyskuje też drewno ze Skandynawii. Ciekawostką może być fakt, że drewno z północy Szwecji, rosnące w trudnych, surowych warunkach, jest gęstsze i bardziej wytrzymałe, niż polskie drewno. Budulec najlepiej kupować z legalnego źródła również dlatego, że masz wówczas pewność, że nie pochodzi ono np. z niekontrolowanych źródeł z Białorusi czy Rosji.

Ile kosztuje drewno na budowę domu?

Kolejne trudne pytanie dotyczy ceny drewna na budowę domu. Nie istnieje jeden cennik drewna, ponieważ do budowy potrzeba wielu różnych rodzajów materiału: tarcicy, więźby, legarów czy krokwi, a każde z nich ma inny cennik. O drewno na budowę domu warto pytać w kilku różnych miejscach. Jeśli znasz już sąsiadów w okolicy budowy swojego domu, możesz zapytać o polecany przez nic tartak. Nie zawsze najtańszy będzie najlepszy, więc dobrze jest poszukać takiego, który ma towary dobrej jakości i rozsądne ceny. Stawki bardzo różnią się pomiędzy regionami, różne są także ilości potrzebne na budowę konkretnych domów, a do tego ceny bardzo się ostatnio zmieniają choćby z powodów geopolitycznych, dlatego niestety nie możemy podać tu konkretnej ceny drewna budowlanego. Jeśli jednak chcesz prawidłowo wyliczyć, ile będzie kosztowała budowa domu z drewna, polecamy zacząć od tego artykułu:

Projekt domu z kosztorysem, czyli ustal 9 kwot, zanim ruszysz z budową

Wiele osób zabiera się za budowę domu szkieletowego, licząc na oszczędności. Jednak to nie takie oczywiste, o czym z kolei pisaliśmy już w tekście porównującym technologię drewnianą i murowaną.

A konkretnie o domach szkieletowych pisaliśmy tu:

Szkieletowy, czy murowany? Jaki rodzaj domu wybrać?

Gdzie kupić drewno na budowę domu?

Wiele osób zadaje sobie teraz pytanie: po co kupować w tartaku, skoro w każdym mieście istnieją markety budowlane, gdzie też można kupić drewno na budowę domu? Drewno na budowę warto jednak obejrzeć, o ile nie pochodzi z zaufanego źródła.

Rada: Przejrzyj opinie pod różnymi rodzajami drewna budowlanego (np. kantówka, łaty) w popularnych internetowych marketach budowlanych, a przekonasz się, że mogą być krzywe, niesezonowane czy z dużą ilością sęków.

To dlatego nie każda ekipa budowlana kupuje w takim sklepie. Osobnym zagadnieniem jest transport i wyładunek — zazwyczaj im dalszą drogę pokonuje drewno, tym będzie drożej, choć to też nie jest reguła. W lokalnym tartaku można często liczyć na pomoc z wyładunkiem, podczas gdy w markecie nie zawsze tak jest. W tartaku materiał można też obejrzeć, a nawet wybrać.

A może drewno ze starego domu do przeniesienia?

Część osób zamiast nowego drewna na budowę domu wybiera stary dom do przeniesienia. Nazwa może mylić, bo nie chodzi o dosłowne przestawienie go w nowe miejsce. Zazwyczaj taka chata z bala do przeniesienia posiada zniszczony dach i okna, za to dobrej jakości bale. Dawniej budowano domy czasem ze 100-letnich, bardzo wytrzymałych drzew szlachetnych gatunków, w tym dębu. Takie bale w dobrym stanie to dziś towar na wagę złota, bo są o wiele bardziej wytrzymałe niż delikatniejsze, młode sosny, a przy tym mogą pozytywnie zaskoczyć ceną na ich tle. Jednak nie każdy dom z bala nadaje się do przeniesienia. Najlepiej pokazać go swojemu majstrowi i poprosić o rzetelną ocenę stanu bali.

Ile to kosztuje? W internecie łatwo można znaleźć oferty takich domów za 5000-15000 zł. Jednak to tylko część kosztów, bo poza transportem, dom będzie musiała od nowa postawić doświadczona ekipa. Najczęściej dom zyskuje przy okazji nowy dach (również krokwie), blachę i pozostałe elementy — finalnie cena domu z bala po przeniesieniu może być najwyżej o 10-20 proc. niższa niż nowego.

Jakie drewno trzeba kupić na budowę domu?

Najczęściej gotową listę potrzebnych rzeczy przygotuje budowlaniec. Jeśli jednak z jakichś powodów sam musisz stworzyć listę zakupów drewna na budowę domu, to poniżej przykładowe ilości i rodzaje potrzebne na zbudowanie poddasza i dachu w technologii więźby dachowej dla domu o powierzchni 50 m2 z poddaszem użytkowym 50 m2:

• 22 krokwie 5,30 x 16 x 8 m

• 2 murłaty 8,80 m x 14 cm x 14 cm

• 2 murłaty 4,50 m x 14 cm x 14 cm

• 10 murłat 4 m x 14 cm x 14 cm

• 60 mb kantówki 7 x 14 cm

• 150 mb kantówka 5 x 5 cm

• 2 m3 deski calówki

• 700 mb łaty 7 cm x 3,2 cm

• 300 mb kontrłaty

Już ta krótka lista pokazuje, jak wiele różnych rodzajów drewna potrzeba na budowę prostego poddasza. Niektóre z tych desek kupuje się na sztuki, podczas gdy inne — na metry lub metry sześcienne! Dlatego na znalezienie odpowiedniego miejsca do zakupu drewna na budowę domu warto poświęcić odpowiednio dużo czasu, pamiętając, że nie w każdym sklepie są dostępne wszystkie powyższe rodzaje.

Sosna, świerk, dąb. Jakie gatunki drewna na budowę domu?

Jednym z tematów wokół drewna na budowę domu, który wzbudza najwięcej emocji, jest kwestia gatunku. Wzniesiony 2700 lat temu gród w Biskupinie, warownia w Trzcinicy czy najstarszy w Europie kościół w Greensted w Anglii — wszystkie one były zbudowane z bali dębowych, co daje wyobrażenie o potędze tego budulca. Z drugiej strony wokół nowszej architektury zabytkowej i użytych do ich budowy gatunków drewna często krążą mity. Na przykład współcześni badacze odkryli, że Dworek Modrzewiowy w Skierniewicach został wykonany z… sosny, a dębowy dom z miejscowości Zofiówka tak naprawdę ma dębową podwalinę, ale cały też jest wykonany z drewna sosnowego. Pomimo tego, co pisaliśmy powyżej na temat korzyści płynących z przeniesienia domu z bala, tak naprawdę większość dawnych domów, tak jak te dzisiejsze, było budowanych z sosny i świerku. Inwestor, który zamarzyłby o dębie, nie znajdzie go w popularnym markecie budowlanym i będzie musiał szukać go na zamówienie. Coraz częściej wykorzystuje się też jodłowe, modrzewiowe czy świerkowe drewno skandynawskie, ale to wciąż najwyżej kilka procent rodzimej budowy domów. Przeważa sosna i świerk.

Sezonowanie drewna na budowę domu

Bardzo często inwestorzy mają problem ze zrozumieniem tego, że drewno musi być sezonowane. “Suche” drewno w potocznym rozumieniu to takie, które nie zamokło na deszczu. Jednak dla majstra to może oznaczać drewno odpowiednio wysuszone, to znaczy sezonowane i przygotowane tym samym do prac. Być może zauważyłeś w starym, dębowym stole lub na sosnowej podłodze rysy i pęknięcia powstałe z biegiem czasu. Drewno sezonowane osiąga swoją “dojrzałą” formę, czyli nie będzie się już odkształcać w czasie prac budowlanych ani po nich. To szczególnie ważne w przypadku elementów nośnych, gdzie stabilność jest w końcu najważniejsza. Poza tym różnica w wadze metra sześciennego drewna suchego i mokrego może sięgać nawet 100 kg! To przekłada się na prostotę procesu budowlanego, ilość potrzebnych osób itp.

Tu nasuwa się jednak szereg dodatkowych pytań:

Czy każde drewno powinno być sezonowane tak samo długo?

Warto pamiętać, że dąb to gatunek drewna, który schnie najdłużej — nawet 2 lata. To również dlatego wykorzystuje się go dziś o wiele rzadziej od sosny czy świerku, które są gotowe do budowy już po kilku miesiącach (ale podkreślmy: to zależy od rodzaju i innych czynników, a najgrubsze rodzaje mogą schnąć nawet 1,5 roku).

Czy można kupić drewno sezonowane?

Rzadko który sklep czy tartak ma miejsce do tego, by suszyć swoje drewno przez rok lub dłużej. Nic dziwnego, że takie drewno jest droższe od “świeżej” deski. Jeśli masz na swojej posesji wiatę, w której możesz pozwolić sobie na suszenie przez rok drewna, to na pewno warto to zrobić, by sporo zaoszczędzić i mieć absolutną pewność co do suchości drewna. W przeciwnym przypadku pozostaje kupić drewno już przygotowane przez tartak lub sklep budowlany. Niektóre tartaki posiadają profesjonalną suszarnię, która skraca czas suszenia. Lepiej natomiast nie kupować drewna przez internet, bo nie masz pewności co do tego, czy rzeczywiście będzie suche.

Jak układać sezonowane drewno na placu budowy?

Drewno nie może leżeć na ziemi — można je położyć na belkach i przełożyć deseczkami, by kolejne warstwy też miały przewiew. Nie musi być z każdej strony okryte, ale powinno być okryte od góry.

Jak sprawdzić, czy drewno na budowę domu jest sezonowane?

Można kupić wilgotnościomierz elektroniczny — lub wypożyczyć go w tartaku. Drewno sezonowane powinno mieć najwyżej 30 proc. wilgotnoci, podczas gdy świeże ma nawet 80 proc. wilgotności. Nowe drewno sosnowe jest jaśniejsze, a w dotyku chłodne i “mokre”, podczas gdy drewno sezonowane ma zwykle bardziej “wypłowiałą” barwę, jest lżejsze i zupełnie suche. Można to zaobserwować na przykładzie drewna kominkowego, które dłużej leży w domu.

Impregnacja drewna na budowę domu

Choć nasi przodkowie rzadko impregnowali drewno na budowę domu, to dziś standardem jest profesjonalna impregnacja. Plusem zakupów w tartaku lub w dobrym markecie jest to, że często od razu można zakupić odpowiednie materiały impregnacyjne we właściwej ilości.

Uwaga! Jeśli mas zaufanie do miejsca, w którym robisz zakupy, to możesz kupić gotowe drewno zaimpregnowane. Jeśli nie, to lepiej nie kupuj — często jest ono impregnowane, gdy jest jeszcze wilgotne, co zmniejsza jego trwałość i solidność.

Impregnaty budowlane do drewna konstrukcyjnego mają charakterystyczny, zielony kolor, dzięki któremu masz pewność, co już zostało zaimpregnowane, a co jeszcze nie. Istnieją liczne metody impregnacji, a o pomoc można tu poprosić swoją ekipę (pamiętając, że w czasie deszczu na niezadaszonym placu budowy trudno będzie zaimpregnować i odstawić do wyschnięcia drewno). Niektórzy malują drewno pędzlem, inni zanurzają je w płytkich kadziach z impregnatem. W niektórych tartakach jest komora, w której drewno jest odpowiednio zabezpieczane z każdej strony.

Drewno księżycowe na budowę domu — zdrowsze?

Na koniec warto poruszyć jeszcze jedne temat: drewno księżycowe. Zwolennicy przekonują, że tak budowali domy z drewna nasi przodkowie, a nawet starożytni Rzymianie, bo w pamiętnikach z ich czasów też są wzmianki o księżycowym drewnie. Ścinali je tylko przy określonej fazie księżyca, a następnie suszyli na świeżym powietrzu (nie zawsze przykryte), aż uzyskiwało pełnię swoich właściwości. Ścięte w odpowiednim momencie miało być twardsze i lepiej zabezpieczone od pleśni czy korników, dzięki czemu już nie wymagało impregnacji. Mniej chemikaliów to z kolei zdrowszy, bezpieczniejszy dom.

Współczesna nauka potwierdza te wnioski. Istnieją nawet ekipy, które stawiają tylko domy z drewna księżycowego. Niektórzy badacze zajmujący się tym tematem to Prof. Ernst Zürcher czy Erwin Thomas. Jednak to wciąż nowinka i większość osób nie zdaje sobie sprawy z tego, co to drewno księżycowe. I dotyczy to również ekip budowlanych czy właścicieli sklepów z drewnem konstrukcyjnym. Jeśli interesuje Cię takie podejście, warto poszukać tartaku i wykonawców, którzy je rozumieją i wspierają, ale to zdecydowana mniejszość budowlańców.

Tu zobaczysz gotowe projekty domów kanadyjskich w technologii szkieletowej

Podsumowanie

Wszystko to może brzmieć bardzo egzotyczne dla kogoś, kto nie miał wcześniej styczności z drewnem na budowę domu. Na koniec warto więc powiedzieć, że w Polsce działa coraz więcej firm, które oferują kompleksową budowę od A do Z — łącznie z dostarczeniem odpowiedniego materiału. Ich usługi często są droższe niż ekip, które tylko korzystają z drewna zamówionego przez inwestora, ale dla wielu osób bezcenny jest spokój umysłu związany z tym, że mają odpowiednie drewno na budowę domu od fachowców. Wyjściem pośrednim mogą być domy modułowe i domy z paczki, które powstają z prefabrykatów (często na bazie drewnianych komponentów). Wówczas inwestor nie musi szukać drewna na budowę domu, bo otrzymuje gotowe, sprawdzone elementy.

FAQ – Najczęstsze pytania o drewno na budowę domu w Polsce

1. Czy drewno na budowę domu musi posiadać certyfikat?
Tak, drewno na budowę musi mieć certyfikat CE, zwłaszcza jeśli ma określone klasy wytrzymałości (C14-C24).

2. Skąd najczęściej pochodzi drewno na budowę domów w Polsce?
Najczęściej pochodzi z Polski, ale popularne jest też drewno skandynawskie, które jest gęstsze i bardziej wytrzymałe.

3. Ile kosztuje drewno na budowę domu?
Koszt drewna zależy od rodzaju drewna, regionu i aktualnych zmian cen, dlatego warto pytać o wyceny w kilku miejscach.

4. Gdzie najlepiej kupić drewno na budowę domu?
Najlepiej kupić w lokalnym tartaku, gdzie można sprawdzić jakość drewna, lub w sprawdzonym markecie budowlanym.

5. Czy warto wykorzystać drewno ze starych domów do przeniesienia?
Tak, stare drewno, np. z dębu, może być wytrzymałe i tańsze, ale wymaga oceny przez specjalistę.

6. Jakie rodzaje drewna najczęściej stosuje się w budownictwie?
Najczęściej stosowane gatunki to sosna i świerk, choć czasami wykorzystuje się dąb oraz drewno skandynawskie.

7. Czy drewno na budowę domu powinno być sezonowane?
Tak, sezonowanie stabilizuje drewno, co zapobiega jego deformacjom po zakończeniu budowy.

8. Jak długo należy sezonować różne rodzaje drewna?
Dąb sezonuje się najdłużej – nawet 2 lata, podczas gdy sosna i świerk są gotowe po kilku miesiącach.

9. Czy można kupić już sezonowane drewno?
Tak, ale sezonowane drewno jest droższe, a nie każdy tartak oferuje długo suszone drewno.

10. Jak można sprawdzić, czy drewno jest dobrze sezonowane?
Można użyć wilgotnościomierza – drewno sezonowane powinno mieć wilgotność poniżej 30%.

11. Czy drewno na budowę domu trzeba impregnować?
Tak, impregnowanie jest dziś standardem, by zabezpieczyć drewno przed wilgocią i szkodnikami.

12. Co to jest drewno księżycowe i czy warto je stosować?
Drewno księżycowe to drewno ścinane w odpowiedniej fazie księżyca, co ma poprawiać jego trwałość i odporność.

13. Czy można zlecić budowę domu z gotowych prefabrykatów?
Tak, prefabrykowane domy z komponentów drewnianych oferują wygodę, eliminując potrzebę samodzielnego kupna drewna.