Dawniej budowa domu kojarzyła się z cegłami i murarzem, wokół którego z biegiem miesięcy rosły mury. Dziś technologii jest o wiele więcej, a niektóre pozwalają wybudować dom w ciągu kilku tygodni.
W tym tekście przedstawiamy wady i zalety następujących technologii:
dom murowany: beton
dom murowany: sylikat
dom murowany:cegła
dom drewniany: szkieletowy
dom drewniany: z bala
dom drewniany: ryglowo-słupowy
domy szkieletowe stalowe
domy styropianowo-betonowe
domy prefabrykowane
Zacznijmy od początku.
Murowane technologie budowy domu
Dom z jednej warstwy cegieł? Dziś już buduje się je rzadko, bo pojedyncza warstwa nie spełni wymogów stawianych przed budynkiem energooszczędnym. Ściany murowane mogą mieć nawet trzy warstwy: muru, ocieplenia i wykończenia z cegieł, silikatu czy kamienia. W praktyce jednak i to rozwiązanie nie jest zbyt popularne, z uwagi na ogrom innych rozwiązań, które pozwalają idealnie imitować rysunek cegieł czy kamieni polnych na elewacji. Najczęściej stosuje się ściany murowane dwuwarstwowe, gdzie poza warstwą ocieplenia wybiera się jedną z poniższych technologii.
Beton
Głównie chodzi tu o beton komórkowy, gazobeton i bloczki typu Suporex. Zapewniają one zwykle warstwę nośną o grubości 19,5 lub 24 cm. Obecnie stosuje się najczęściej beton komórkowy o gęstości 400-450, który ma najlepsze właściwości izolacyjne. Beton o gęstości 500 czy 700 stosuje się rzadziej, choć jest bardziej wytrzymały. Bierze się to głównie z dawnych przyzwyczajeń, bo gdy wznoszono nieocieplane budynki, to parametry izolacyjne betonu były bardzo ważne. Dziś jednak warto inwestować w lepszej klasy beton, bo odpowiednio dobrana warstwa ociepleniowa i tak rozwiąże problem zimna w domu. Pod względem rodzaju wyróżnia się też np.
bloczki gładkie,
z uchwytem,
z piórem, wpustem i uchwytem.
Te ostatnie są droższe, ale pozwalają na mniejsze zużycie spoiny, a przez to końcowa cena wcale nie musi być wyższa, niż w przypadku gładkich bloczków i dużej ilości zaprawy. Cienka spoina ma znaczenie termoizolacyjne, choć efekt ten i tak zniknie pod warstwą ocieplenia. Można jednak wziąć to pod uwagę np. przy okazji stawiania garażu czy budynku gospodarczego, które nie zostaną ocieplone.
Sylikaty
Proces budowy jest bardzo podobny, jak w przypadku bloczków. Sylikat jest materiałem wytrzymalszym i cięższym od betonu. Ma nieco gorsze właściwości izolacyjne. Podobnie jak beton, istnieją też rodzaje z piórem/wpustem i z uchwytem. Można go też murować z zastosowaniem cienkiej warstwy spoiny. Ściana nośna z sylikatu może mieć nawet 18 cm grubości, choć nie wszędzie będzie się dało zastosować cieńszy materiał (np. podciągi czy wieńce). W związku z tym projekt powinien uwzględniać od początku tę technologię lub zostać odpowiednio dostosowany. Finalnie budowa może być nieco droższa, bo cieńszych bloczków zużywa się po prostu więcej. Nieco trudniejsza jest też obróbka tego twardego materiału.
Jeśli projekt architekta wnętrz zakłada ciężkie półki i konstrukcje wewnątrz domu (np. w stylu industrialnym czy antresole), to sylikat będzie odpowiednim materiałem budowlanym – zniesie takie obciążenie.
Cegła i pustaki
Nieskomplikowana technika budowy, stosowana w Polsce od wieków. Do dziś dominuje cegła zwykła dziurawka wraz z większymi pustakami MAX czy Porotherm. Materiał jest mniej podatny na pękanie od betonu. W przeciwieństwie do „zimnego” betonu, wbrew stereotypowi dom murowany z cegieł dość dobrze trzyma ciepło – podobnie jak piec czy dom z gliny i słomy, bo przecież cegły również produkuje się z gliny. Murowanie może być droższe, bo cegłę trudniej jest docinać, a jej kładzenie wymaga większych ilości zaprawy. Podobnie do silikatu, lepiej za to izoluje od hałasu, co może być ważne np. w centrum dużego miasta. Puste przestrzenie w każdej cegle powodują, że nieco trudniej jest powiesić na ścianie coś ciężkiego. Jeśli inwestor od początku wie, że będzie miał w domu np. półki na książki na całej powierzchni ścian czy duże żyrandole, to może zastanowić się nad inną technologią murowania. Grubość cegieł to zazwyczaj standardowe 25 cm. Z uwagi na właściwości obydwu materiałów, dobrym połączeniem przy budowie domu będzie wełna mineralna i ściana z cegieł, natomiast raczej unika się ocieplania takich domów styropianem. Uzyskujemy wówczas charakterystyczny, „sztuczny” mikroklimat w domu. Poza tym niektórzy w ogóle nie chcą izolować takiego budynku od zewnątrz, by nie zakrywać pięknych, ceglanych ścian. Warto wybierać projekty, które już to uwzględniają.
Wady i zalety domów murowanych
Wady
- trudno w tej technologii uzyskać rustykalny klimat, jaki ma np. chata z bala
- stosunkowo długi czas budowy na tle eksperymentalnych technologii czy domów szkieletowych
Zalety
+ wiele prac można wykonać samemu lub z własną ekipą; nie potrzeba specjalistycznej wiedzy
+ to najpopularniejsza, dostępna niezależnie od miejsca zamieszkania technologia. Na stronie Z500.pl można znaleźć najwięcej właśnie projektów domów murowanych – tych opartych na drewnie jest o ok. 75% mniej
+ do materiałów łatwo można dobrać zamienniki i komponenty uzupełniające niezależnie od budżetu
+ taki dom może być praktycznie wieczny, o ile nie dojdzie do naprawdę rażących zaniedbań, takich jak długotrwałe zalanie czy przetrzymywanie przez lata niezabezpieczonego domu w stanie surowym
Drewniane domy – jakie są technologie?
Dawniej praktycznie każdy budynek mieszkalny w Polsce był drewniany. Dziś te proporcje się odwracają, ale wciąż nic nie zastąpi klimatu chaty z sosny czy dębu. Tradycyjne techniki wciąż są stosowane, ale coraz trudniej o dobrego fachowca. Na popularności zyskują „lżejsze” technologie, pozwalające na szybkie postawienie szkieletu domu.
Domy szkieletowe
Takie budowle powstają wyjątkowo szybko – po kilku miesiącach budynek często już stoi. Jest to też jeden z prostszych konstrukcyjnie sposobów na zbudowanie domu. Domki kanadyjskie o powierzchni 25-50 m2 specjalistyczne firmy przywożą na miejsce w gotowych kawałkach, które następnie łączą według jednego z projektów z katalogu. Ale wbrew stereotypowi według tej technologii powstają też bardziej skomplikowane projekty drewnianych domów o powierzchni dochodzącej do kilkuset m2. Wśród nich są również takie o nowoczesnym charakterze. Poza gotowymi domkami kanadyjskimi istnieją też liczne, bardziej eksperymentalne technologie, które również opierają się na drewnianym szkielecie. Można tu wspomnieć choćby domy ze ścianami z bloków konopnych czy z gliny i słomy. Na drugim biegunie są domy z płyty typu H-Block czy SIP. Dużym plusem jest rekordowa szybkość budowy, bo ściany i dach mogą stanąć nawet w tydzień.
Domy z bala
Najstarsze domy z bala w okolicach Puszczy Białowieskiej stoją na swoim miejscu od XIX wieku. Dziś jednak coraz trudniej wybudować ich wierne kopie. Grube bale ze stuletnich dębów kiedyś stanowiły materiał powszechnie dostępny w zalesionych częściach kraju. Dziś ich dostępność i cenę można porównać z gatunkami egzotycznymi. Zamiast tego stosuje się zazwyczaj młodsze i o wiele mniej wytrzymałe sosny. To sprawia, że mozolne stawianie domu z bala i pieczołowite trzymanie się dawnych wzorów staje się coraz mniej opłacalne. Wielu inwestorów woli skorzystać z innej, tańszej technologii, lub przenieść stary dom z bali, który jeszcze ma dębową konstrukcję.
Domy ryglowo-słupowe
Najstarszy dom tego typu w Kościelnicy ma ok. 250 lat, co udowadnia, że ta efektowna technologia wytrzymuje próbę czasu. Nie dość, że pozwala uzyskać wyjątkowy, historyczny klimat, to jeszcze świetnie sprawdza się w przypadku nowoczesnego wystroju wnętrz, który pięknie uzupełnia efektowne belki słupowe. Niestety, ekip zajmujących się takimi realizacjami jest coraz mniej, a nie każdy „zwyczajny” fachowiec podejmie się pracy nad tak nietypowym projektem. To przekłada się na wysokie koszty, które zniechęcają większość osób od takiej inwestycji.
Wady i zalety domów z drewna
Wady
- niektóre konstrukcje mogą być mniej wytrzymałe, niż domy murowane
- nie da się ukryć, że w przypadku domu drewnianego istnieje większe ryzyko pożaru czy innych problemów, jak np. korniki czy wilgoć
Zalety
+ na placu budowy większość prac można wykonać samemu bez ciężkiego sprzętu
+ skończony dom można łatwo przerobić, w przeciwieństwie do betonowego
+ domy szkieletowe są tanie na tle innych technologii i powstają szybko
+ w Polsce drewno jest materiałem dostępnym, lokalnym i wciąż jeszcze stosunkowo niedrogim. W przeciwieństwie do zaawansowanych technologicznie, zagranicznych komponentów, na dostępność drewna z lokalnego tartaku nie wpływa sytuacja na świecie. To pozwala szybko zacząć prace i kontynuować je bez przestojów
Inne, eksperymentalne technologie
Domy murowane i drewniane to nie jedyne, jakie da się zobaczyć w polskich miastach. Poniżej pokrótce o innych, bardziej eksperymentalnych technologiach.
Dom na szkielecie stalowym
Konstrukcja jest identyczna, jak w przypadku domu szkieletowego z drewna, ale „szkielet” domu stawia się z metalu. Taka konstrukcja powstaje szybko i jest odporna na wilgoć czy nawet trzęsienie ziemi, co poświadczają przykłady licznych hal i magazynów wykonanych w tej technologii. Całość można postawić w ok. 3 miesiące. Taki dom może być energooszczędny lub pasywny, a z zewnątrz będzie wyglądał jak każdy inny, wykończony drewnem, cegłą czy pustakami. Minusem może być natomiast mała dostępność tej technologii – wykonuje je w Polsce tylko kilka firm, i może być trudno nawet o sam projekt takiej konstrukcji. Całość składa się z gotowych, ciężkich elementów, więc raczej nie da się postawić tego typu domu systemem gospodarczym ani z pomocą zaprzyjaźnionej ekipy.
Wady i zalety domu na szkielecie stalowym
Wady
- ciężka konstrukcja, którą trudno jest przetransportować na plac budowy
- niska dostępność technologii w Polsce
Zalety
+ ”wieczna” konstrukcja domu
+ szybkość – dom powstanie w kilka miesięcy
Kształtki styropianowe wypełniane mieszanką betonową
Coraz częściej o głównych parametrach domu zaczyna decydować nie sposób wykonania, ale rodzaj wykorzystanej izolacji. Styropian pełni tu coraz ważniejszą rolę. Pojawia się pytanie, czy nie można całkowicie pominąć konstrukcji z drewna czy cegieł, zastępując je tym tanim i lekkim materiałem? Okazuje się, że można. Istnieje już kilka tego typu technologii, takich jak styropianowe panele szalunkowe, pustaki szalunkowe i samonośne bloki styropianowe. Stosuje się tu specjalny styropian, który zyskuje odpowiednią odporność i obciążenie za pomocą betonu klasy min. C12. Domy ze styropianu są stosunkowo tanie, a ich wykończenie przebiega podobnie, jak w przypadku budynku wykonanego w innej technologii i ocieplonego styropianem.
Wady i zalety domy styropianowo-betonowego
Wady
- stosunkowo mało popularna technologia, co przekłada się na koszty materiałów i budowy
Zalety
+ dom energooszczędny, o odpowiedniej izolacji
Domy prefabrykowane, modułowe, domy z kontenerów
Dostępna dziś technologia pozwala na projektowanie domów z modułów, które opuszczają fabrykę, by zostać złożone na miejscu. Lata 70. XX wieku przyniosły debiut tego typu domów z betonu. Dziś to mogą być również różnego typu płyty G-K, panele aluminiowo-drewniane czy gotowe moduły ścienne. Na stronie Z500 proponujemy tzw. „domy z paczki”, czyli technologię Eneroo, która pozwala szybko wznosić zarówno klasyczne, jak i nowatorskie projekty. Zobacz nasze domy z paczki.
Do tej samej kategorii należą domy kontenerowe, transportowane na miejsce w modułach, które łączy się już pod konkretny projekt. To nie tylko proste czworoboki widywane na budowach, ale też całkiem wyrafinowane projekty, które mogą mieć np. tarasy, przeszklenia i patio.
Wady i zalety domów prefabrykowanych
Wady
- nie wszędzie da się wdrożyć tego typu projekty
- gotowych modułów nie można przerabiać
Zalety
+ wszystkie koszty poznajesz na samym początku
+ dom powstaje nawet w kilka tygodni
+ na placu budowy nie ma bałaganu ani przestojów
Podsumowanie
Obecnie inwestorzy nie są ograniczeni do jednej technologii. Da się wprawdzie zauważyć pewne różnice regionalne, jeśli chodzi o popularność konkretnych rozwiązań. Przykładowo na Podlasiu czy w Tatrach wciąż triumfuje tradycyjna zabudowa drewniana lub domy szkieletowe imitujące dawny styl, tymczasem w dużym mieście raczej królują pustaki i beton. Stawiając budynek, warto brać pod uwagę nie tylko własne preferencje, ale też otoczenie – w tym miejscowy plan zabudowania przestrzennego, który może oferować konkretne wskazówki, odnośnie kształtu dachu czy powierzchni.
