Marzeniu o własnym domu często towarzyszy pragnienie posiadania pięknego ogrodu, a wizja relaksu w otoczeniu zadbanej zieleni czy samodzielnie wychodowanych ogórków na śniadanie motywuje do poszerzenia wiedzy na temat ogrodu. Potrzeba bliskości z nieskażoną naturą i zapewnienia najbliższym zdrowego otoczenia skłania nas z kolei do szukania rozwiązań ekologicznych.
Wbrew opiniom zwolenników szybkich efektów w tradycyjnych ogrodach, prowadzenie eko ogrodu nie tylko nie jest drogie, ale może wręcz przynieść oszczędności. To prawda, że wymaga pracy, czasu i pewnej wiedzy, ale daje satysfakcję z mądrego gospodarowania zasobami natury i współistnienia z przyrodą. Naturalny, ekologiczny ogród jest nie tylko miejscem na grilla czy relaks dla domowników, ale też mieszkaniem dla wielu gatunków roślinnych i zwierzęcych. Główną zasadą ogrodnictwa ekologicznego jest ograniczanie do minimum stosowania sztucznych nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin, ale są też inne ważne wskazówki do prowadzenia jak najbardziej naturalnego ogrodu.
Dobierz rodzime rośliny
Ogród ekologiczny może się nieco zlewać z otaczającym krajobrazem i będzie z pewnością mniej uporządkowany niż często spotykane ogrody, w których egzotyczne rośliny ledwie sobie radzą na skraju równiutko przystrzyżonego trawnika, które wymagają intensywnego nawożenia i nawadniania oraz częstego stosowania środków ochrony. Żywopłot z tui, angielska murawa i egzotyczne kwiaty są zupełnie nieatrakcyjne dla owadów, których będziesz potrzebować do zapylania wielu roślin, co ma znaczenie, jeśli zaplanujesz na przykład warzywnik. Postaw raczej na rodzime gatunki ozdobne, tworzące pojedyncze kwiaty, które produkują więcej pyłku i nektaru, a gdzieś w dalszym kącie ogrodu zostaw wręcz kępę zarośli i chwastów. Będą tu żerować gąsienice motyli, które żywią się niektórymi szkodnikami. Jeśli wybierzesz żywopłot z roślin liściastych, założą w nim gniazda ptaki, które – znowu! - będą potrzebować owadów – w tym szkodników!
W doborze roślin zwróć uwagę na zjawisko allelopatii , czyli ich wzajemne oddziaływanie. Niektóre rośliny podczas rozwoju wytwarzają substancje zwane fitoncydami. Wpływają one korzystnie lub hamująco na inne rośliny, które rosną obok. Warto uwzględnić to, że na przykład lawenda bardzo korzystnie wpływa na róże, bo jest silnym antyseptykiem. Albo że bazylia pomaga w walce z mączniakiem rzekomym i jest polecana np. do obsadzania grządek z ogórkami. Oczywiście nie dowiesz się wszystkiego od razu, bo prowadzenie ogrodu ekologicznego wymaga wiedzy, ale stopniowo będziesz odkrywać ciekawostki i cieszyć się w efektów zastosowania.
Dbaj o glebę
Jeśli chcesz uniknąć chemii, zadbaj o glebę w sposób naturalny. Aby minerały i związki organiczne mogły być pobierane przez rośliny, potrzebne są skomplikowane procesy humifikacji i mineralizacji. tylko wtedy rośliny wykorzystają składniki pokarmowe do wzrostu. Te procesy nie zachodzą, jeśli w glebie nie będzie życia, które często niszczy się przez nadmierne stosowanie preparatów chemicznych. W ekologicznym ogrodzie gleba jest samowystarczalna, potrafi sama się odbudować i nie wymaga zasilania nawozami sztucznymi. Nie przekopuj jej więc głęboko, a przynajmniej rób to jak najrzadziej, aby nie naruszyć równowagi naturalnej. Stosuj ściółkowanie i dojrzały kompost, aby stworzyć dobre warunki dżdżownicom, podlewaj regularnie biohumusem.
Kompostownik
Własny kompost do skarb dla ogrodu, najcenniejszy i zarazem najtańszy nawóz. Gromadź tu jesienne liście, skoszoną trawę i wszystkie organiczne resztki z kuchni. Rośliny ogrodowe nadają się, jeśli nie były porażone przez szkodniki i choroby, mogą tez być jednoroczne , które nie mają nasion. Składniki dodawaj warstwami, dopóki kompostownik nie będzie pełny. Dzięki temu zatrzymuje ciepło wewnątrz i przyspieszysz proces kompostowania. Pryzma kompostu powinna być wilgotna, jeśli przesycha, podlej ją wodą, a jeśli jest mokra, przewróć ją i dorzuć suchych składników. W kolejnym sezonie użyjesz dobrze rozłożonego kompostu. Dodasz go do gleby lub rozłożysz jako ściółkę jesienią lub wiosną. Regularnie stosowany kompost (oraz obornik raz na kilka lat) w pełni zaspokoi potrzeby pokarmowe roślin. Dodatkowe nawożenie mineralne jest wtedy całkowicie zbędne.
W ekologicznym warzywniku doskonale się sprawdzą nawozy zielone, jak groch polny, koniczyna biała, bobik, łubin, nostrzyk biały i żółty, lucerna czy wyka. Wysiewa się je wiosną przed sadzeniem roślin lub latem i jesienią po zbiorach warzyw. Przeciwdziałają one erozji i wysuszeniu gleby, zapobiegają wzrostowi chwastów, polepszają strukturę gleby, zwiększają ilość próchnicy, dostarczają składników pokarmowych. Należy je ściąć przed kwitnieniem i pozostawić jako ściółkę lub wykorzystać do kompostowania.
Zrezygnuj z chemicznych środków ochrony roślin
Większość z nich to preparaty nieselektywne: zwalczają zarówno szkodniki, jak i pożyteczne organizmy. W naturalnym ogrodzie panuje równowaga pomiędzy organizmami szkodliwymi a pożytecznymi. Jeśli pojawią się szkodniki, jak mszyce, przędziorki czy skoczki, to biedronki, bzygi, złotooki szybko się z nimi uporają. Gdy zniszczysz pożyteczne owady, nie będzie szans na ten naturalny proces.
Do zwalczania chwastów służy motyka! To oczywiście praca cięższa niż rozpylenie herbicydów, ale równie skuteczna i w pełni bezpieczna. Wyrwane chwasty jednoroczne (bez nasion) zostaw na powierzchni ziemi – niech tam się rozłożą.
Podlewaj deszczówką
W ostatnich latach coraz częściej słyszy się, że w niektórych gminach latem władze zakazują podlewania ogrodów wodą wodociągową. Nie jest to jedyna przesłanka do tego, aby postarać się o zgromadzenie deszczówki do podlewania ogrodu, a także do użytku w gospodarstwie domowym, bo przecież woda kosztuje i możemy ją oszczędzać również z powodów ekonomicznych. Przyjmuje się, że w ciągu deszczu trwającego 20 minut z dachu o powierzchni 120 m² można zebrać około 360 l wody. Aby ją wykorzystać, wystarczy ustawić zbiornik przy rurze spustowej i połączyć go np. z zamontowanym do niej zbieraczem wody. Jeśli poważnie podchodzisz do ekologii w domu, to możesz wykonać specjalną instalację, dzięki której jej zapasy gromadzone w zbiorniku posłużą choćby do spłukiwania wody w toalecie oraz do prania. Eksperci szacują, że wodą deszczową można z powodzeniem zastąpić ponad 45% wody wodociągowej zużywanej w domu. W tym celu wodę opadową gromadzi się w specjalnym, nieprzezroczystym zbiorniku zakopanym w ziemi lub umieszczonym w piwnicy. Woda musi być wcześniej oczyszczona z liści czy gałęzie. Do ich usuwania stosuje się kosze wkładane w rury spustowe lub specjalne samoczyszczące filtry. Kolejny etap to filtry żwirowe lub specjalne sita wyłapujące drobniejsze zanieczyszczenia. Do korzystania z deszczówki w domu niezbędna jest odpowiednia instalacja, która będzie dostarczała deszczówkę do punktów poboru, na przykład spłuczki, która zasilana jest również wodą wodociągową w momencie, gdy wykorzystamy już całą zgromadzoną deszczówkę. Taka instalacja to oczywiście koszt, ale jednorazowy i z pewnością opłacalny, jeśli weźmiesz pod uwagę na jak wiele lat przyniesie korzyści.
Ekologia w domu i ogrodzie to fascynująca dziedzina. Przypomina ona o równowadze w przyrodzie, której naruszenie przynosi zawsze złe skutki, i o tym, że mamy realny wpływ na środowisko, w którym żyjemy.
