Kojarzą się z budynkami użyteczności publicznej z PRL, a tymczasem luksfery zdobią też sklep Hermes w Tokyo czy butik Chanel w Amsterdamie. A co najciekawsze: dzięki pewnym kruczkom prawnym pozwalają czasem na budowę większego domu lub korzystniejsze umiejscowienie go na działce.
Okno 4 m od granicy działki a luksfery — furtka prawna
Przepisy budowlane mówią, że w nowo wybudowanym domu ściana wyposażona w okno musi znaleźć się co najmniej 3-4 metry od granicy działki, ale dopuszcza się: “ budowę budynku ścianą bez okien i drzwi bezpośrednio przy granicy działki budowlanej lub w odległości (...) nie mniejszej niż 1,5 m, na działce budowlanej o szerokości 16 m lub mniejszej” (par. 12 ust. 4 Dz.U.2022.1225).
I tu właśnie na scenę wkraczają luksfery.
Bez problemu dla większości projektów da się zamienić okno w przedpokoju czy łazience na takie z luksferów. Wówczas z kolei da się umieścić budynek nawet przy samej granicy działki, co poszerza możliwości właścicieli mniejszych i nieustawnych działek, a na niektórych działkach pozwala wybudować większy dom.
Więcej na ten temat: Czy istnieją projekty domów na wąską działkę do 10 lub 12 m …
Ważne! Zamiana okna na luksfery w większości przypadków może odbyć się już na placu budowy, bez modyfikacji projektu — chyba, że ich obecność sprawia, że dom można posadowić np. bliżej granicy działki — wtedy zamów luksfery w ścianie jako zmianę do projektu.
Okno w ścianie przy granicy działki — czy tylko luksfery?
Jak widać, zamiast okna w ścianie przy granicy działki można wstawić luksfery. Z Opinii Zespołu Rzeczoznawców przy Radzie Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP wynika, że nie muszą to być zresztą same luksfery, bo: “ściana (...) może posiadać, w ograniczonej paragrafem 232 ilości, otwory wypełnione przeziernymi elementami murowanymi niebędącymi oknami, typu:
luksfer,
szkło profilowe,
cegła szklana.”
Daje to spore możliwości i często “ratuje” właścicieli małych działek, którzy dzięki wstawieniu luksferów w ścianę mogą znacznie zwiększyć powierzchnię domu, jaki zmieści się na działce. Oczywiście nie jest to jedyny przypadek, gdy luksfery sprawdzą się w ścianie domu.
Kiedy jeszcze warto mieć luksfery w domu?
Współczesne pustaki szklane mają sporo zalet:
dobrze przepuszczają światło, jak widać na przykładzie klatki schodowej sklepu Hermes w Tokyo.
zapewniają prywatność
mogą pełnić funkcję dekoracyjną, jak na fasadzie sklepu Chanel w Amsterdmie
Świetnie wygląda połączenie kilku różnych kolorów, jak w edytorialu House & Garden skupiającym się na wnętrzu londyńskiej restauracji Le bab.
Luksfery idealnie nadają się do niewielkich lub niedoświetlonych pomieszczeń: wiatrołapów, korytarzy, łazienek, pralni czy klatek schodowych.
Ważne! Świetnie sprawdzają się również w pomieszczeniach, w których trudno wstawić tradycyjne okno z uwagi na sąsiedztwo, hałas czy niekorzystny widok.
Luksfery w domu — aspekty praktyczne
Dodatkową zaletą jest ich „bezobsługowość” – luksfery nie wymagają regulacji ani mikro-wentylacji, a dzięki wysokiej odporności ogniowej i mechanicznej mogą pełnić funkcję zarówno dekoracyjną, jak i użytkową. W nowoczesnych projektach stosuje się je również jako mocny akcent stylistyczny, zwłaszcza w bryłach o charakterze modernistycznym czy loftowym.
Ważne! Istnieją tzw. energooszczędne luksfery o przepuszczalności cieplnej na poziomie ok. U · 0,9 W/(m²*K) - taką samą mają dobre energooszczędne okna.
Luksfery w ścianie — najczęstsze błędy wykonawcze
Na bazie naszego doświadczenia przy setkach projektów, najczęstsze błędy w montażu luksferów to:
stosowanie niewłaściwych zapraw lub silikonów, które po czasie odbarwiają fugę albo tracą elastyczność, powodując mikropęknięcia.
W przypadku szkła profilowego zdarza się, że wykonawcy nie zachowują odpowiedniej dylatacji, co prowadzi do „pracowania” przegrody i naprężeń widocznych przy zmianach temperatury.
Problemem bywa też niedostateczne uszczelnienie — szczególnie w łazienkach i pomieszczeniach mokrych — co z czasem skutkuje zawilgoceniem obróbek.
Czasem inwestorzy zapominają o kwestii kondensacji pary wodnej: luksfery same w sobie są szczelne, więc w pomieszczeniu zawsze trzeba zadbać o sprawną wentylację.
Najpoważniejszy błąd to jednak montaż takich przegród w miejscach, gdzie wymagane jest otwieralne okno lub kratka wentylacyjna – luksfer nie zastąpi wymaganej wentylacji grawitacyjnej.
Luksfery w projektach – inspiracje
Przykładowe projekty, w których da się zamienić jedno z okien na luksfery:
Jeśli zamiast dwupiętrowego okna w projekcie Z47 znajdą się luksfery, projekt lepiej sprawdzi się w gęstej zabudowie, a budynek będzie można postawić nieco bliżej granicy działki.
Luksfery w części narożnej okna kuchennego w projekcie Z112 nie wpływają w żaden sposób na doświetlenie czy estetykę pomieszczenia, a mogą pozwolić na zupełnie inne posadowienie domu na działce.
Zx69 to klasyczny przykład budynku trzymanego w nieco modernistycznym stylu, a pas luksferów zamiast tradycyjnego okna jeszcze pogłebi to wrażenie.
Ważne! Pamiętaj, że luksfery możesz dodać nie tylko w pionie, ale także w poziomie lub jako pojedyncze “świetliki” w ścianie przedpokoju czy ubikacji.
Luksfery a szkło profilowe i cegła szklana – czym się różnią i co wybrać?
Choć wszystkie trzy rozwiązania – luksfery, szkło profilowe oraz cegła szklana – spełniają podobną funkcję, w praktyce różnią się wyglądem, parametrami i sposobem montażu.
Luksfery są najpopularniejsze, bo tworzą modularną, powtarzalną ścianę z pojedynczych szklanych pustaków, które można zestawiać w dowolny układ. Dają bardzo dobre rozproszenie światła i stanowią przegrodę o dużej sztywności.
Szkło profilowe to natomiast długie, wąskie moduły przypominające kształtem litery „U”, z których tworzy się eleganckie, lekkie wizualnie przeszklenia – często o bardziej nowoczesnym charakterze. Sprawdza się świetnie w pasach świetlnych lub w ścianach, które mają być minimalistyczne i jednolite.
Z kolei cegła szklana to element masywniejszy, bardziej dekoracyjny, zwykle stosowany tam, gdzie oprócz doświetlenia liczy się efekt wizualny i plastyczność materiału.
Podsumowanie – czy luksfery to dobre rozwiązanie?
Wszystkie trzy są traktowane jako „elementy przezierne niebędące oknami”, więc mogą być stosowane w ścianach przy granicy działki – pod warunkiem zachowania ograniczeń wynikających z pozostałych przepisów. Wybór zależy więc głównie od estetyki, charakteru projektu oraz oczekiwanego efektu świetlnego. Luksfery są najbardziej uniwersalne, szkło profilowe – najbardziej subtelne, a cegła szklana – najbardziej wyrazista.
